Koronavirüs salgını ile birlikte birkaç aydır yeni normal konusu gündemde. Bu süreçle birlikte sosyal izolasyon kavramı, artık ekonomik izolasyona da dönüşecektir. Öz kapasiteye odak- lanma, çekirdek yetenekleri çeşitlendirmek, odaklanmaktan ziyade yeterlilikleri arttırmak yeni normalin anahtar kelimeleri olacaktır. Yüksek otomasyonlu üretim teknolojilerine giderek artan talep, gelecekte sosyal izolasyon önlemi sebebiyle, duran üretim faaliyetle- rini kesintisiz yürütme güdüsünün bir sonucu olarak ortaya çıkacaktır. Hatta, yeni normal, küreselleşmenin zayıfladığı, tedarik zincirlerinin çok kırılgan olduğu, ülkeler arası ticaretin nerdeyse imkansız hâle geldiği bugünlerden sonra, yerel markalar ve üreticiler açısından daha avantajlı koşullar sunacaktır. Bu bağlamda, yerel markalara ilişkin farkındalık ve eğilim artacaktır. Yerel işletmelerin salgın yüzünden yaşadığı ekonomik darboğaz ve makro boyutta ülkelerin ekonomik sıkıntıları, vatandaşların, milli menfaatlere ilişkin tutumlarını da yerel markalar lehine güçlendirmektedir. Bu fırsatı etkin bir şekilde kullanan yerel markalar, yeni normalin kazananları arasında olacaktır.

Sosyal Farkındalıkların Ortak Akılla Çözülmesi

Küresel karşılıklı yardım, hayırseverlik, cö- mertlik üzerine kurulu toplumsal dönüşümden bahsedilecektir. Cömertlik, yardımseverlik ve iyiliğin daha bulaşıcı olacağı konuşulacaktır. Tüketiciye, toplumun kırılgan kitlelerine yardım etmesini sağlayacak ve sosyal farkındalıkların ortak akılla çözülebileceği değer önerileri sunulacaktır. “Askıda” gibi yöntemler, çevrim içi araçların da etkili biçimde kullanılmasıyla, daha yaygın kullanılmaya başlayacaktır. Türk kültürü gibi, “Bir elin yaptığı hayrı öbür el görmesin” değer yargılarına sahip toplumlar için bu yöntemler yaygınlık kazanacaktır.

Ekonomik izolasyon ağırlaşırken, küresel hayırseverlik, kozmopolitan bir ruh ortaya çıkacaktır. Halk sağlığı, belki de uzun süredir olmadığı kadar popüler bir eğilim hâline gelecektir. Artık, tüm dünya, “Nuh’un gemisinde birlikteyiz” algısını kazanacaktır. Ev kuşu olmak artık bir küçük görme tasviri olarak algılanmak yerine; sorumluluğu, sosyal farkındalığı ve bilinci vurgulayan bir tasvir olarak tanımlanacaktır. Sağlıklı yaşam, her yönüyle hepimizin en önemli sorunsalı hâline gelecektir. Özel hayatın korunması ve izinli pazarlama yalnızca terminolojide kalacaktır. Salgının tekrarını önlemek için bilinçli yüz tanıma veri madenciliği algoritmaları, her birimizi ekranda takip edilen bir nokta hâline dönüştürecektir. Ticaret, eğitim, eğlence ve ağırlama sektörünün nasıl hızlı bir biçimde vücut değiştirip sanallaştığını tüketici şaşkınlıkla ve beğeniyle takip eder hâle gelecektir. Arttırılmış deneyim ekonomisi bu bağlamda yoğun biçimde kullanılır hâle gelecektir.

Donut Ekonomi Modeli Benimsenebilir

Bugün Hollanda’nın uygulamaya hazırlandığı Donut Ekonomi Modeli, yeni normalde benimsenme olasılığı yüksek modellerinden birini oluşturur. Model, insanların ihtiyacını, çevreye zarar vermeden karşılama amacına sahip; büyüyen ekonomiyi, artan gayri-safi yurt içi hasıla değerleri ile değil, azalan yoksulluk ve iklim değişikliği boyutunda değerlendirir. Bu ekonomik modelde, cinsiyet eşitliği, eğitim, işsizlik gibi sosyal hususlar ile çevresel çekinceler, etkileşimsel biçimde başarı için dengelenir. Belki modelin en kritik noktası da, herkesin finansal başarısının değil, toplumun ihtiyaçlarına ve çevrenin korunmasına katkı sağlayanların başarısının öncelikli olarak önemseniyor olmasıdır. Toplumdaki kimsenin altına inmeyeceği bir taban refah düzeyi ile küresel baskıların da beslediği ve standart koyduğu bir ekolojik farkındalık düzeyinin varlığı, modelin temel iki unsurunu oluşturur; ama tabii ki yeni normali konuşabilmek için önce bugünün anormal şartlarının sona ermesi gerekir.